อาฬวกสุตฺต

เอวํ เม สุตํ เอกํ สมยํ ภควา อาฬวิยํ วิหรติ อาฬวกสฺส ยกฺขสฺส ภวเนฯ

นาสกฺขิ มิคํ คเหตุนฺติ อปวาทโมจนตฺถํ กาเชนาทาย อาคจฺฉนฺโต นครสฺสาวิทูเร พหลปตฺตปลาสํ มหานิคฺโรธํ ทิสฺวา ปริสฺสมวิโนทนตฺถํ ตสฺส มูลมุปคโตฯ

เย เย วชฺชา โหนฺติ, เต เต สนฺธาย ‘‘โย ชีวิตตฺถิโก, โส นิกฺขมตู’’ติ ภณติฯ

ราชา โจเร คเหตฺวา ยกฺขสฺส เทตีติ มนุสฺสา โจรกมฺม โต ปฏิวิรตาฯ ตโต อปเรน สมเยน นวโจรานํ อภาเวน ปุราณโจรานญฺจ ปริกฺขเยน พนฺธนาคารานิ สุญฺญานิ อเหสุํฯ

ราชา อมฺหากํ ปิตรํ อมฺหากํ ปิตามหํ เปเสตีติ มนุสฺสา โขภํ กริสฺสนฺติ, มา โว เอตํ รุจฺจีติ วาเรสิฯ

นตฺถิ เทว นคเร ทารโก ฐเปตฺวา อนฺเตปุเร ตว ปุตฺตํ อาฬวกกุมารนฺติฯ

อถ โข อาฬวโก ยกฺโข เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ, อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ เอตทโวจ นิกฺขม สมณาติฯ สาธาวุโสติ ภควา นิกฺขมิฯ ปวิส สมณาติฯ สาธาวุโสติ ภควา ปาวิสิฯ ทุติยมฺปิ โข โอฬวโก ยกฺโข ภควนฺตํ เอตทโวจ นิกฺขม สมณาติฯ สาธาวุโสติ ภควา นิกฺขมิฯ ปวิส สมณาติฯ สาธาวุโสติ ภควา ปาวิสิฯ ตติยมฺปิ โข อาฬวโก ยกฺโข ภควนฺตํ เอตทโวจ นิกฺขม สมณาติฯ สาธาวุโสติ ภควา นิกฺขมิฯ ปวิส สมณาติฯ สาธาวุโสติ ภควา ปาวิสิฯ จตุตฺถมฺปิ โข อาฬวโก ยกฺโข ภควนฺตํ เอตทโวจ นิกฺขม สมณาติฯ น ขฺวาหํ ตํ อาวุโส นิกฺขมิสฺสามิฯ ยํ เต กรณียํ, ตํ กโรหีติฯ ปญฺหํ ตํ สมณ ปุจฺฉิสฺสามิ, สเจ เม น พฺยากริสฺสสิ, จิตฺตํ วา เต ขิปิสฺสามิ, หทยํ วา เต ผาเลสฺสามิ, ปาเทสุ วา คเหตฺวา ปารคงฺคาย ขิปิสฺสามีติฯ น ขฺวาหํ ตํ อาวุโส ปสฺสามิ สเทวเก โลเก สมารเก สพฺรหฺมเก สสฺสมณพฺราหฺมณิยา ปชาย สเทวมนุสฺสาย, โย เม จิตฺตํ วา ขิเปยฺย หทยํ วา ผาเลยฺย ปาเทสุ วา คเหตฺวา ปารคงฺคาย ขิเปยฺยฯ อปิจ ตฺวํ อาวุโส ปุจฺฉ ยทา กงฺขสีติฯ

โก โส ภควานาม, โย มม ภวนํ ปวิฏฺโฐติ อาหฯ

น ตฺวํ อาวุโส ชานาสิ ภควนฺตํ อมฺหากํ สตฺถารํ, โย ตุสิตภวเน ฐิโต ปญฺจมหาวิโลกิตํ วิโลเกตฺวาติอาทินา นเยน ยาว ทมฺมจกฺกปวตฺตนา กเถนฺตา ปฏิสนฺธิอาทีสุ ทฺวตฺติํสปุพฺพนิมิตฺตานิ วตฺวา อิมานิปิ ตฺวํ อาวุโส อจฺฉริยานิ นาทฺทสาติ โจเทสุํฯ

ปสฺสถ ทานิ ตุมฺหากํ วา สตฺถา มหานุภาโว, อหํ วาติ ทกฺขิณปาเทน สฏฺฐิโยชนมตฺตํ เกลาสปพฺพตกูฏํ อกฺกมิฯ

ยํ นูนาหํ เกนจิ อเชยฺยํ ทุสฺสาวุธํ มุญฺเจยฺยนฺติฯ

อิทํ การณํ เมตฺตาวิหารยุตฺโต สมโณ, หนฺท นํ โรเสตฺวา เมตฺตาย วิโยเชมีติ อิมินา สมฺพนฺเธเนตํ วุตฺตํ, อถ โข อาฬวโก ยกฺโข เยน ภควา…เป.… นิกฺขม สมณาติฯ

‘‘สุพฺพโจ วตายํ สมโณ เอกวจเนเนว นิกฺขนฺโต, เอวํ นาม นิกฺขเมตุํ สุขํ สมณํ อการเณเนวาหํ สกลรตฺติํ ยุทฺเธน อพฺภุยฺยาสินฺติ มุทุจิตฺโต หุตฺวา ปุน จินฺเตสิ –

สุพฺพโจ อยํ สมโณ นิกฺขมาติ วุตฺโต นิกฺขมติฯ ปวิสาติ วุตฺโต ปวิสติฯ ยํนูนาหํ อิมํ สมณํ เอวเมว สกลรตฺติํ กิลเมตฺวา ปาเท คเหตฺวา ปารคงฺคาย ขิเปยฺยนฺติ ปาปกํ จิตฺตํ อุปฺปาเทตฺวา จตุตฺถวารํ อาห นิกฺขม สมณาติฯ

กิํ สูธ วิตฺตํ ปุริสสฺส เสฏฺฐํ,

กิํสุ สุจิณฺณํ สุขมาวหาติ;

กิํสุ หเว สาทุตรํ รสานํ,

กถํ ชีวิํ ชีวิตมาหุ เสฏฺฐนฺติ;

สทฺธีธ วิตฺตํ ปุริสสฺส เสฏฺฐํ,

ธมฺโม สุจิณฺโณ สุขมาวหาติ;

สจฺจํ หเว สาทุตรํ รสานํ,

ปญฺญาชีวิํ ชีวิตมาหุ เสฏฺฐนฺติฯ

สทฺโธ สีเลน สมฺปนฺโน,

ยโส โภคสมปฺปิโต;

ยํ ยํ ปเทสํ ภชติ,

ตตฺถ ตตฺเถว ปูชิโตติ วจนโต –

สจฺเจน วาเจนุทกมฺปิ ธาวติ,

วิสมฺปิ สจฺเจน หนนฺติ ปณฺฑิตา;

สจฺเจน เทโว ถนยํ ปวสฺสติ,

สจฺเจ ฐิตา นิพฺพุติํ ปตฺถยนฺติฯ

เยเกจิเม อตฺถิ รสา ปถพฺยา,

สจฺจํ เตสํ สาทุตรํ รสานํ;

สจฺเจ ฐิตา สมณพฺราหฺมณา จ,

ตรนฺติ ชาติมรณสฺส ปารนฺติฯ

กถํสุ ตรติ โอฆํ, กถํสุ ตรติ อณฺณวํ;

กถํสุ ทุกฺขมจฺเจติ, กถํสุ ปริสุชฺฌติฯ

สทฺธาย ตรติ โอฆํ, อปฺปมาเทน อณฺณวํ;

วีริเยน ทุกฺขมจฺเจติ, ปญฺญาย ปริสุชฺฌติฯ

กถํสุ ลภเต ปญฺญํ, กถํสุ วินฺทเต ธนํ;

กถํสุ กิตฺติํ ปปฺโปติ, กถํ มิตฺตานิ คนฺถติ;

อสฺมา โลกา ปรํ โลกํ, กถํ เปจฺจ น โสจตีติ–

สทฺทหาโน อรหตํ, ธมฺมํ นิพฺพานปตฺติยา;

สุสฺสูสํ ลภเต ปญฺญํ, อปฺปมตฺโต วิจกฺขโณฯ

ปติรูปการี ธุรวา, อุฏฺฐาตา วินฺทเต ธนํ;

สจฺเจน กิตฺติํ ปปฺโปติ, ททํ มิตฺตานิ คนฺถติฯ

อสฺมา โลโก ปรํ โลกํ, เอวํ เปจฺจ น โสจติฯ

ยสฺเสเต จตุโร ธมฺมา,

สทฺธสฺส ฆรเมสิโน;

สจฺจํ ทมฺโม ธิติ จาโค,

ส เว เปจฺจ น โสจติ;

อิงฺฆ อญฺเญปิ ปุจฺฉสฺสุ,

ปุถู สมณพฺราหฺมเณ;

ยทิ สจฺจา ธมฺมา จาคา,

ขนฺตฺยา ภิยฺโยธ วิชฺฌติฯ

กถํ นุ ทานิ ปุจฺเฉยฺยํ, ปุถู สมณพฺราหฺมเณ;

โยหํ อชฺช ปชานามิ, โย อตฺโถ สมฺปรายิโกฯ

อตฺถาย วต เม พุทฺโธ, วาสายาฬวิมาคมา;

โยหํ อชฺช ปชานามิ, ยตฺถ ทินฺนํ มหปฺผลํฯ

โส อหํ วิจริสฺสามิ, คามา คามํ ปุรา ปุรํ;

นมสฺสมาโน สมฺพุทฺธํ, ธมฺมสฺส จ สุธมฺมตํฯ

อิมํ กุมารํ สตปุญฺญลกฺขณํ,

สพฺพงฺคุเปตํ ปริปุณฺณพฺยญฺชนํ;

อุทคฺคจิตฺโต สุมโน ททามิ เต,

ปฏิคฺคห โลกหิตาย จกฺขุมาติฯ

ทีฆายุโก โหตุ อยํ กุมาโร,

ตุวญฺจ ยกฺข สุขิโต ภวาหิ;

อพฺยาธิตา โลกหิตาย ติฏฺฐถ;

อยํ กุมาโร สรณมุเปติ พุทฺธํ…เป.… ธมฺมํ…เป.… สงฺฆํฯ

มหาวคฺคสํยุตฺต อฏฺฐกถา

เอกํ สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ เตน โข ปน สมเยน อายสฺมา สาริปุตฺโต มคเธสุ วิหรติ นาลกคามเก อาพาธิโก ทุกฺขิโต พาฬฺหคิลาโนฯ จุนฺโท จ สมณุทฺเทโส อายสฺมโต สาริปุตฺตสฺส อุปฏฺฐาโก โหติฯ

อถ โข อายสฺมา สาริปุตฺโต เตเนว อาพาเธน ปรินิพฺพายิฯ อถ โข จุนฺโท สมณุทฺเทโส อายสฺมโต สาริปุตฺตสฺส ปตฺตจีวรมาทาย เยน สาวตฺถิ เชตวนํ อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราโม, เยนา ยสฺมา อานนฺโท เตนุปสงฺกมิ, อุปสงฺกมิตฺวา อายสฺมนฺตํ อานนฺทํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ, เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข จุนฺโท สมณุทฺเทโส อายสฺมนฺตํ อานนฺทํ เอตทโวจ ‘‘อายสฺมา ภนฺเต สาริปุตฺโต ปรินิพฺพุโต, อิทมสฺส ปตฺตจีวร’’นฺติฯ อตฺถิ โข อิทํ อาวุโส จุนฺท กถา ปาภตํ ภควนฺตํ ทสฺสนาย, อายามาวุโส จุนฺท, เยน ภควา เตนุปสงฺกมิสฺสาม, อุปสงฺกมิตฺวา ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสฺสามาติฯ ‘‘เอวํ ภนฺเต’’ติ โข จุนฺโท สมณุทฺเทโส อายสฺมโต อานนฺทสฺส ปจฺจสฺโสสิฯ